Hạt Mắc Khén Khô Tây Bắc Nguyên Chất – 500gr

Hạt mắc khén (mác khén) là gia vị đặc trưng của ẩm thực vùng cao Tây Bắc được sử dụng cho nhiều món ăn ngon. Đây là gia vị không thể thiếu của đồng bào miền núi, và hiện nay nó ngày càng phổ biến ở nhiều tỉnh thành.

HẠT MẮC KHÉN – LINH HỒN ẨM THỰC TÂY BẮC

Mắc Khén hay Má Khén, có tên khoa học là Zanthoxylum rhetsa, thuộc họ cam, còn gọi là cóc hôi, hoàng mộc hôi. Cây thân gỗ này cao khoảng 8-10m, thân thẳng, hoa mọc thành chùm với mùi thơm từ tinh dầu. Đến tháng 11 Dương lịch, cây kết quả thành chùm, quả sống màu xanh, chín ngả vàng hồng như quả vải, hạt màu đen.

Mắc khén ngon nhất khi chế biến từ quả tươi, vừa hái lượm, đượm màu xanh lá. Để bảo quản và dùng dần trong năm, mắc khén tươi được phơi khô cả quả và hạt trong bếp của những ngôi nhà vùng cao. Kết quả là hạt màu sẫm, thường được gọi là hạt mắc khén.

Hầu hết món ăn của người Thái đều dùng mắc khén làm gia vị. Gia vị này có mùi thơm nồng, thơm hơn hạt tiêu, cay nhẹ và hơi tê khi thưởng thức. Đặc biệt, mắc khén hoàn hảo khi kết hợp với hạt dổi. Hai loại gia vị này là linh hồn ẩm thực Tây Bắc.

CÔNG DỤNG CỦA HẠT MẮC KHÉN

Mắc khén chứa nhiều tinh dầu và các thành phần quan trọng như alkaloid, b-pinen, d-terpinen, d-a-phellandren, d-a-dihydrocarvol, 4-caren, 4-terpinol, dl-carvotanacetone, và chất kháng khuẩn. Với hàm lượng dinh dưỡng và hương vị cay nhẹ, thơm nồng, mắc khén được dùng làm gia vị và thuốc.

1. Làm gia vị

Mắc khén làm nổi bật hương vị của món ăn. Thêm một ít mắc khén vào món ăn giúp nâng tầm hương vị. Tuy nhiên, không nên cho quá nhiều vì sẽ làm món ăn có vị đắng, khó ăn.

• Món nướng: Cá hay thịt nướng thêm mắc khén sẽ có hương vị độc đáo, khó quên.
• Món chiên: Ướp thịt cá với mắc khén trước khi chiên sẽ tạo vị cay the, thơm nồng.
• Pha nước chấm: Thêm mắc khén vào nước mắm, kết hợp với thịt cá nướng hay chiên, sẽ tăng thêm vị ngon.
• Làm chẩm chéo: Mắc khén là thành phần chính trong chẩm chéo – nước chấm đặc trưng của người Tây Bắc.
• Ướp làm khô: Thịt trâu bò khô ướp mắc khén sẽ có hương vị thơm nồng đặc trưng của Tây Bắc.

2. Làm thuốc:

• Chữa đầy bụng, khó tiêu: Hạt mắc khén có vị ấm, cay the, được dùng trong các bài thuốc dân gian chữa đầy bụng, khó tiêu, kích thích tiêu hóa và giảm đau nhức xương khớp.
• Ngâm rượu: Hạt mắc khén khô dùng để ngâm rượu, rượu này dùng xoa bóp giảm vết tụ máu, bầm tím, và đau nhức xương khớp.

CÁCH CHẾ BIẾN MẮC KHÉN ĐÚNG CÁCH

1. Sơ chế:

Tương tự hạt dổi, mắc khén phải được nghiền thành bột và sử dụng đến đâu sơ chế đến đấy. Để dậy mùi thơm, mắc khén khô được rang đều trên chảo nóng. Do mắc khén nhiều tinh dầu, sau khi rang phải để nguội từ 30 đến 40 phút mới đem giã, nghiền, hoặc xay thành bột. Điều này giúp bột không bị vón cục.

2. Kết hợp với các món ăn khác:

Mắc khén là gia vị không thể thiếu trong các món ăn đặc sản Tây Bắc. Mắc khén thường được dùng để chế biến cùng:

• Món nướng: Mắc khén hoàn hảo khi dùng ướp món nướng. Kết hợp với hạt dổi, món ăn sẽ dậy mùi thơm đặc trưng, gợi nhớ đến Tây Bắc. Đặc biệt với gà tre nướng, cá suối nướng, hương vị miền sông núi hiện rõ trước mắt người thưởng thức.
• Món khô truyền thống: Mắc khén là yếu tố đặc biệt tạo nên hương vị cho các món thịt gác bếp nổi tiếng của đồng bào dân tộc thiểu số.
• Gia vị chấm: Gia vị chấm với mắc khén đơn giản chỉ cần trộn với muối hoặc nước mắm. Phức tạp hơn là chế biến chẩm chéo – thức chấm kết hợp với rau rừng rất khác biệt.

Mắc khén không chỉ là gia vị mà còn mang đậm hương vị của vùng đất Tây Bắc.